Tai nạn máy bay huấn luyện tại sân bay Chu Lai: Do học viên hạ cánh chưa thuần thục

Máy bay huấn luyện Diamond DA20-C1 bị hỏng hoàn toàn trong vụ tai nạn ở sân bay Chu Lai – Ảnh: Cục Hàng không Việt Nam

Đó là kết luận điều tra vụ tai nạn trong hoạt động bay huấn luyện phi công cơ bản đối với máy bay Diamond DA20-C1 của Công ty cổ phần Trường hàng không New Zealand xảy ra ngày 12-1-2022 tại sân bay Chu Lai vừa được Cục Hàng không Việt Nam báo cáo Bộ Giao thông vận tải.

Theo Cục Hàng không, sáng 12-1-2022, chuyến bay huấn luyện bằng máy bay Diamond DA20-C1 tại sân bay Chu Lai (Quảng Nam) do nam học viên 23 tuổi thực hiện là chuyến bay đơn (không có giáo viên bay cùng) vòng kín tại sân theo phương thức bay bằng mắt thường.

Lúc 6h37 ngày 12-1-2022, máy bay được Đài kiểm soát không lưu sân bay Chu Lai cấp huấn lệnh cho phép thực hiện chạm và cất cánh lần thứ nhất (touch-and-go) trên đường băng 32 và thực hiện thành công lúc 6h41.

Trong lần chạm và cất cánh lần thứ 2, máy bay đã tiếp đất trên đường băng 32 rồi lao sang trái, cánh bên trái chạm đất tạo thành 1 vệt dài khoảng 30m trên đường băng. Tiếp đó, máy bay xông ra lề cỏ cạnh đường băng, trượt tiếp khoảng 50m rồi dừng hẳn, mũi máy bay quay ngược lại so với hướng ban đầu.

Học viên bay đã tự thoát khỏi máy bay, không bị thương. Còn máy bay bị hỏng hoàn toàn và không thể sửa chữa, khắc phục.

Cục Hàng không đánh giá đây là tai nạn máy bay (mức A) trong hoạt động huấn luyện đối với máy bay dưới 2.500kg và thành lập tổ điều tra. Qua phỏng vấn học viên và giáo viên giám sát, hồ sơ, hiện trường và tiếp cận máy bay để phân tích… Cục Hàng không đánh giá: tại thời điểm tiếp cận hạ cánh lần thứ 2, máy bay tiếp cận không ổn định để xảy ra hiện tượng nhảy cóc (Bouncing landing).

Học viên bay lúc này quyết định hủy hạ cánh và cất cánh lại (go around) bằng cách đẩy cần ga lên vị trí công suất tối đa. Máy bay lúc này có xu hướng lệch sang trái do các yếu tố vật lý khi máy bay tăng công suất tối đa ở tốc độ thấp.

Cùng với đó, kỹ thuật điều khiển máy bay của học viên chưa thuần thục, học viên đạp bàn đạp cánh lái (Rudder) trái cùng lúc với đẩy cần công suất lên tối đa, máy bay lại càng bị trượt thêm về bên trái theo phương nằm ngang, cánh trái máy bay bị quệt xuống đường băng.

Do vẫn còn lực đẩy, máy bay tiếp tục lăn về hướng trái 30m, vượt qua mép đường băng, lăn vào bãi cỏ cạnh đường băng thêm 50m và dừng lại khi ma sát bãi cỏ lớn và công suất máy bay giảm dần.

Hình ảnh minh họa máy bay chạm đất tại vị trí số 1 và thực hiện bay lại không thành công, lăn trái 30m đến mép đường băng và xông 50m ra bãi cỏ – Nguồn: Cục Hàng không Việt Nam

Cục Hàng không kết luận nguyên nhân trực tiếp khiến máy bay xông ra bên trái đường băng là do học viên bay thực hiện kỹ thuật chống momen do cánh quạt máy bay tạo ra của máy bay một động cơ cánh quạt khi thực hiện bay lại không đúng.

Học viên tập trung vào xử lý máy bay bị nhảy cóc khi tiếp đất, xử lý nhiều thao tác cùng lúc: kiểm soát công suất, kiểm soát hệ thống điều khiển lái chính, hệ thống điều khiển thứ cấp… nên khi quyết định bay lại đã không thực hiện chống yếu tố chống momen do cánh quạt máy bay tạo ra, chân trái vẫn giữ ở bàn đạp cánh lái trái làm máy bay càng quay nhanh sang trái. 

Việc này dẫn đến máy bay bị nghiêng trái, cánh trái máy bay quệt xống đường băng và nhanh chóng xông ra phía trái đường băng.

Nguyên nhân gián tiếp là do học viên chưa đủ năng lực để thực hiện kỹ thuật bay lại, hồ sơ huấn luyện thực hành bay lại (go around) 4 lần đều chưa đạt năng lực và đều có nhận xét cần khắc phục.

Học viên chưa được huấn luyện đầy đủ kỹ năng xử lý bay lại ở các độ cao khác nhau, đặc biệt khi bay lại ở độ cao thấp hoặc khi máy bay chạm đường băng.

Các quy trình thực hiện các bài huấn luyện chưa được tiêu chuẩn hóa đầy đủ trong tài liệu huấn luyện, khai thác tiêu chuẩn (SOP) của Trường hàng không New Zealand.