Cục Sở hữu trí tuệ: Chỉ bảo hộ giống lúa ST25, không thể bảo hộ gạo ST25

Phó cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Nguyễn Văn Bảy “Không của ai nên không thể bảo mất” thương hiệu gạo ST25 – Ảnh: T.HÀ

Đó là phản hồi chính thức của Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) – cơ quan quản lý nhà nước về lĩnh vực sở hữu trí tuệ, chiều 23-4.

Không ai có thể đăng ký bản quyền với gạo ST25 tại Mỹ

Ông Nguyễn Văn Bảy, Phó cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ, cho rằng nhiều thông tin phản ánh về việc “thương hiệu” gạo “ST25” được các doanh nghiệp của Mỹ nộp đơn đăng ký tại Mỹ (và cả Việt Nam) dẫn đến nguy cơ mất thương hiệu và doanh nghiệp Việt Nam không xuất khẩu được loại gạo này vào thị trường Hoa Kỳ.

Tuy nhiên, “theo quy định của pháp luật các nước, trong đó có Hoa Kỳ, tên gọi chung của sản phẩm/dịch vụ sẽ không được bảo hộ làm nhãn hiệu. Đối với Hoa Kỳ, theo Hướng dẫn thẩm định đơn đăng ký nhãn hiệu của Cơ quan sáng chế và nhãn hiệu Hoa Kỳ (USPTO), thẩm định viên sẽ từ chối đơn đăng ký nhãn hiệu đối với tên giống cây trồng” – ông Bảy nói, và nêu dẫn chứng trường hợp một đơn đăng ký gửi tới USPTO đối với nhãn hiệu “VIETNAM’S ST25 RICE, DAC SAN SOC TRANG”.

Theo đó, giống lúa ST25 mới là sản phẩm được đăng ký bảo hộ, còn sản phẩm gạo ST25 là loại sản phẩm có tên gọi chung được sản xuất từ giống lúa ST25 nên không được bảo hộ, tại Mỹ hay Việt Nam cũng như các quốc gia khác.

Giống lúa ST được cấy tại cánh đồng của ông Hồ Quang Cua ở Sóc Trăng – Ảnh: CHÍ QUỐC

“Điều này có thể thấy rõ trong thông báo dự định từ chối ngày 20-11-2020 của USPTO đối với nhãn hiệu “VIETNAM’S ST25 RICE, DAC SAN SOC TRANG” theo đơn đăng ký số 90151727 nộp ngày 1-9-2020 của Công ty Transword Foods, Inc. 

Theo đó, ST25 là tên gọi chung của một loại giống cây trồng (lúa), và không thể được đăng ký dưới danh nghĩa một nhãn hiệu theo quy định tại mục 1202.12 của Quy chế thẩm định nhãn hiệu” – Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ – nhấn mạnh.

Theo ông Bảy, dấu hiệu ST25 không thể được đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền tại Việt Nam cũng như Hoa Kỳ cho bất kỳ cá nhân, tổ chức nào. 

Nếu trên một nhãn hiệu nào đó được cấp văn bằng bảo hộ có xuất hiện dấu hiệu ST25 cùng với các dấu hiệu khác tạo thành một tổng thể thì dấu hiệu ST25 sẽ bị loại trừ khỏi phạm vi bảo hộ.

Trường hợp vì lý do nào đó, dấu hiệu ST25 được đăng ký bảo hộ độc quyền nhãn hiệu cho sản phẩm gạo thì các tổ chức, cá nhân liên quan đều có thể phản đối đơn đăng ký này trên cơ sở dấu hiệu “ST25” là tên giống cây trồng và tên này không thể thuộc độc quyền của tổ chức, cá nhân nào.

Chỉ bảo hộ giống lúa ST25, không thể bảo hộ gạo ST25

Giải thích rõ hơn về vấn đề đăng ký bảo hộ bản quyền đối với thương hiệu gạo ST25, ông Nguyễn Văn Bảy cho biết “giống lúa có tên ST25 đã được cấp Bằng bảo hộ số 21.VN.2020 theo Quyết định số 45/QĐ-TT-VPBH ngày 06/03/2020 của Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. 

Chủ bằng bảo hộ là Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí và tác giả giống lúa là các ông/bà Hồ Quang Cua, Trần Tấn Phương, Nguyễn Thị Thu Hương”. Đây là bằng bảo hộ đối với giống cây trồng, trong trường hợp này là cây lúa giống ST25.

Đối với việc bảo hộ nhãn hiệu cho sản phẩm ST25, ông Bảy cho biết, theo các quy định hiện hành, gạo là sản phẩm chế biến từ sản phẩm sau thu hoạch (thóc) từ cây lúa. 

Trong trường hợp Công ty Hồ Quang Trí bán giống lúa ST25 cho nông dân trồng thì sau khi thu hoạch lúa, xay xát ra gạo thương phẩm đều phải sử dụng tên là “gạo ST25”. 

Các doanh nghiệp thu mua thóc là sản phẩm thu hoạch từ hạt lúa giống ST25 để xay xát và sau đó bán gạo ra thị trường cũng đều phải gọi là gạo ST25. ST25 là tên của loại gạo – sản phẩm chế biến từ thóc thu hoạch được từ giống lúa ST25.

Vì lý do là tên gọi chung của một loại sản phẩm nên bất kỳ ai kinh doanh gạo này cũng đều phải sử dụng đúng tên gọi đó, nên Luật Sở hữu trí tuệ  quy định tên gọi thông thường của hàng hóa bằng bất kỳ ngôn ngữ nào đã được sử dụng rộng rãi, thường xuyên, nhiều người biết đến sẽ bị coi là không có khả năng phân biệt và không được đăng ký làm nhãn hiệu. 

Như vậy, trong trường hợp cụ thể này, bất kỳ ai, kể cả Doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí, cũng không thể được bảo hộ độc quyền dấu hiệu ST25 cho sản phẩm gạo.

“Vậy trong trường hợp nhiều doanh nghiệp cùng đưa ra thị trường sản phẩm gạo ST25 thì đâu là dấu hiệu để người tiêu dùng nhận biết được nguồn gốc thương mại của sản phẩm gạo mình mua? 

Câu trả lời là các doanh nghiệp phải đưa sản phẩm gạo ST25 ra thị trường dưới nhãn hiệu của riêng mình. Đó là lý do chúng ta có thể mua được gạo ST25 mang nhãn hiệu “Bảo Minh” hoặc gạo ST25 của các doanh nghiệp khác với các nhãn hiệu khác nhau,…” – ông Bảy giải thích.

Như vậy, có thể hiểu rằng, việc bảo hộ của nhà nước theo bằng bảo hộ giống cây trồng là đối với bản thân lúa giống. Chủ bằng có quyền tự mình hoặc cho phép người khác thực hiện các hành vi nêu trên đối với vật liệu nhân giống (trong trường hợp cụ thể này là hạt lúa giống), không phải là gạo (là sản phẩm chế biến sau thu hoạch).

Tuy nhiên, ông Bảy lưu ý quyền cấp cho chủ bằng bảo hộ số 21.VN.2020 chỉ có hiệu lực ở Việt Nam. Việc có đăng ký quyền bảo hộ tại Mỹ đối với giống lúa ST25 hay không tùy thuộc vào doanh nghiệp tư nhân Hồ Quang Trí, đơn vị đang là chủ bằng bảo hộ thương hiệu giống lúa này.