Cấm vận dầu mỏ của Nga đến nơi, EU vẫn loay hoay định nghĩa thế nào là ‘dầu mỏ của Nga’

Các lệnh cấm vận của Liên minh châu Âu (EU) đối với dầu mỏ của Nga đang đến gần hơn bao giờ hết, với việc Đức, nền kinh tế lớn nhất của khối, nói rằng họ sẽ không phản đối lệnh cấm cận. Nhưng thế nào là “dầu mỏ của Nga”?

Việc áp dụng các hạn chế đối với dầu thô của Nga là một chuyện, cố gắng ngừng bán các sản phẩm tinh chế của Nga phức tạp hơn nhiều, một phần vì không xác định rõ danh mục sản phẩm thế nào được tính là “dầu mỏ của Nga”.

Với dầu thô, mọi chuyện khá đơn giản. Các biện pháp trừng phạt sẽ được áp dụng đối với dầu thô được bơm từ các mỏ dầu ở Nga, từ đó chính phủ nước này thu được các nguồn thu dưới dạng thuế xuất khẩu và thuế khai thác khoáng sản.

Một loại sản phẩm không rõ có được liệt kê vào danh sách cấm vận hay không (nếu có một lệnh cấm vận như vậy) là dầu thô CPC Blend, được vận chuyển từ một nhà ga trên bờ Biển Đen của Nga. Nhà ga này nằm gần, nhưng cách biệt với cảng xuất khẩu chính của Nga ở khu vực Novorossiysk. CPC Blend gồm khoảng 90% dầu thô từ Kazakhstan và 10% đến từ các mỏ trong khu vực biển Caspi của Nga, được điều hành bởi công ty dầu khí Lukoil PJSC của Nga.

Mặc dù việc tách bạch dầu của Nga trước khi xuất khẩu có thể khả thi về mặt kỹ thuật, điều này sẽ không xảy ra. Các nhà xuất khẩu của Nga sẽ không tách dầu của Nga ra khỏi hỗn hợp trên chỉ để giúp người mua tránh chúng dễ dàng hơn. Có thể, loại dầu này cũng sẽ nằm trong danh sách bị trừng phạt.

Nhưng vấn đề ở chỗ, khoảng 80% lượng dầu xuất khẩu của Kazhkhstan là loại dầu này. Vì vậy, việc cấm vận dầu CPC Blend có thể làm tê liệt nền kinh tế của Jazakhstan trong khi Nga chỉ chịu ảnh hưởng nhỏ. Nếu không, EU sẽ phải chấp nhận việc Moscow sẽ tiếp tục xuất khẩu một lượng nhỏ dầu thô qua hệ thống CPC.

Bộ Tài chính Mỹ – khi ban hành lệnh cấm vận với dầu thô của Nga – đã cập nhật hướng dẫn của mình hồi giữa tháng 33, lưu ý rằng dầu thô CPC “được bán trên thị trường và có giấy chứng nhận xuất xứ, xác minh rằng dầu thô có xuất xứ từ Kazakhstan” và “người dân Mỹ có thể dựa vào giấy chứng nhận xuất xứ một cách hợp lý”.

Vì vậy, dầu thô của Nga có thể vẫn sẽ chảy vào châu Âu, giống như nguồn cung hiện nay từ Iran và Venezuela – với việc một số quốc gia sẵn sàng tiếp tục mua bán bất chấp lệnh trừng phạt. Ngoài ra, vẫn sẽ có những vụ buôn lậu và trộn dầu thô của Nga với các loại dầu khác trong những vụ “chuyển tàu” đầy mờ ám. Không có hệ thống nào là hoàn hảo cả.

Các sản phẩm tinh tế thậm chí còn phức tạp hơn.

Các loại nhiên liệu được sản xuất trong các nhà máy lọc dầu của Nga là một mục tiêu dễ dàng. Nhưng chẳng hạn, dầu diesel được sản xuất tại một nhà máy lọc dầu của Ấn Độ – nơi nhập khẩu dầu thô của Nga thì sao? Các sản phẩm tinh chế đó nên được phân loại như thế nào?

Moscow không bán dầu diesel, họ thu tiền từ bán dầu thô. Nếu loại nhiên liệu đó được chấp nhận tại châu Âu, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ sẽ có động lực cực lớn để nhập dầu thô từ Nga. Thực tế là lượng nhập của họ đã tăng vọt từ khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra.

Chi phí vận chuyển dầu thô từ miền Tây nước Nga đến Ấn Độ và Trung Quốc lớn hơn nhiều so với giao hàng đến châu Âu. Các chuyến đi đến châu Á cũng kéo dài ít nhất 4 lần so với đến châu Âu.

Động lực của thị trường nhiên liệu, nơi dầu diesel đang thiếu hụt và giá tăng lên mức cao kỷ lục – có thể gây khó khăn cho việc xử phạt các sản phẩm tinh chế từ dầu thô của Nga bên ngoài lãnh thổ Nga.

Theo một số chuyên gia, có lẽ đó chính là chiếc “đinh vít” đang siết chặt vào dòng chảy dầu thô của Nga mà châu Âu buộc phải sống chung. Các biện pháp trừng phạt, nếu được đưa ra, chắc chắn sẽ làm giảm đáng kể lượng xuất khẩu dầu của Nga, nhưng không phải tất cả.