Gói hỗ trợ 347 nghìn tỷ đồng trở nên… quá lớn?

Cập nhật tại phiên họp Ban Chỉ đạo triển khai Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội sáng nay (15/9), Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, giải ngân các chính sách hỗ trợ thuộc Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội đã đạt khoảng 56.000 tỷ đồng, gần như không đổi so với con số mà cơ quan này báo cáo tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8/2022 (diễn ra ngày 6/9).

Trong 56.000 tỷ đồng này, giải ngân các chương trình cho vay ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội (tính đến ngày 13/9) đạt hơn 10.201 tỷ đồng; giải ngân hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động (đến 14/9) đạt khoảng 3.492 tỷ đồng cho gần 5,1 triệu người lao động; giải ngân hỗ trợ 2% lãi suất cho các khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ gia đình đến hết tháng 8/2022 đạt khoảng 13,5 tỷ đồng.

Giảm thuế giá trị gia tăng, thuế môi trường đối với nhiên liệu bay, xăng đến ngày 26/8 là 34.970 tỷ đồng. Gia hạn các loại thuế, tiền thuê đất là 52.000 tỷ đồng. Chi phí cơ hội hỗ trợ thông qua các chính sách gia hạn thời gian nộp thuế và tiền thuê đất đến hết tháng 6/2022 là 7.400 tỷ đồng.

Hàng loạt nguyên nhân khiến việc giải ngân các gói hỗ trợ ách tắc

Lý giải về khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, chương trình hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động thực hiện chưa được như kỳ vọng do chênh lệch giữa số liệu tại thời điểm xây dựng chính sách và triển khai thực tế; trình tự, thủ tục xác nhận, giải ngân còn phức tạp; một số cấp ủy, chính quyền địa phương triển khai chưa quyết liệt.

Trong khi đó, chương trình cho vay chính sách thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội gặp một số khó khăn về huy động vốn cho vay. Có sự “lệch pha” giữa nhu cầu và kế hoạch cho vay của các chương trình tín dụng; một số thông tư hướng dẫn chưa được ban hành hoặc khó triển khai.

Còn việc triển khai gói hỗ trợ lãi suất 2% hạn chế do khó khăn trong xác định đối tượng được hưởng hỗ trợ lãi suất; ngân hàng thương mại còn ngần ngại do một số chương trình hỗ trợ lãi suất trước đây chưa được quyết toán chi phí; cần xây dựng hệ thống theo dõi, hạch toán, quản lý dữ liệu; khách hàng có tâm lý e ngại công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán.

Ngoài ra, dự án nâng cấp đoạn Km18-Km80, Quốc lộ 4B đã được Chính phủ báo cáo Quốc hội dự kiến bố trí 2.500 tỷ đồng từ nguồn vốn của chương trình, tuy nhiên chưa thể thông báo số vốn dự kiến nêu trên cho UBND tỉnh Lạng Sơn để thực hiện các thủ tục tiếp theo do Bộ Giao thông vận tải đang phối hợp với UBND tỉnh Lạng Sơn để làm rõ một số nội dung của dự án.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, việc triển khai công tác phân bổ, giao kế hoạch vốn của chương trình cho các nhiệm vụ, dự án đang rất chậm là do quy trình rà soát, hoàn thiện, xin ý kiến các cơ quan liên quan, trong khi nội dung này đã xin ý kiến Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Cùng với đó, một số bộ, địa phương chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư (chủ trương đầu tư) các dự án được Thủ tướng Chính phủ thông báo dự kiến kế hoạch vốn, mặc dù đã quá thời hạn yêu cầu, ảnh hưởng đến tiến độ tổng hợp, báo cáo.

Đề xuất phương án xử lý những nội dung không còn phù hợp thực tế

Đánh giá cao những nỗ lực, cố gắng của các bộ, ngành, địa phương trong triển khai chương trình thời gian qua, nhất là trong công tác xây dựng chính sách; triển khai giải ngân một số gói hỗ trợ, song, Phó thủ tướng Lê Minh Khái cũng nhấn mạnh vào nguyên nhân của những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai.

Theo đó, nguyên nhân khách quan là do xây dựng chương trình trong thời gian rất ngắn, thời điểm đó dịch COVID-19 vừa được khống chế, cơ sở dữ liệu lại chưa được hoàn thiện, dẫn đến việc thống kê, tổng hợp, đề xuất số liệu của một số chương trình chưa sát thực tế, dẫn đến khó khăn trong quá trình triển khai.

Tuy nhiên, Phó thủ tướng cho rằng còn nguyên nhân chủ quan là do có bộ, ngành, địa phương chưa sát sao, chưa đôn đốc, chưa đeo bám công việc, chưa lường trước những khó khăn khi triển khai chương trình. Phó thủ tướng đề nghị các bộ ngành, địa phương rút kinh nghiệm.

Phó thủ tướng yêu cầu, từ nay đến cuối năm các bộ ngành liên quan đến chương trình, thành viên Ban Chỉ đạo, đặc biệt là Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải tiếp tục nỗ lực, nắm bắt tình hình, chủ động tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, để thực hiện các chương trình ở mức tối đa có thể, giao vốn sớm

“Cần đánh giá lại chương trình, những nội dung nào không còn phù hợp với tình hình thực tế hiện nay thì đề xuất phương án xử lý phù hợp”, Phó thủ tướng chỉ đạo.

Về xây dựng chính sách, Phó thủ tướng Lê Minh Khái đề nghị Bộ Tài chính, Bộ Thông tin và Truyền thông từ nay đến trước ngày 25/9 phải ban hành 2 thông tư để triển khai chương trình.

Phó thủ tướng cũng giao Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương thống nhất ý kiến đối với những dự án đủ điều kiện phân bổ, trình Chính phủ bổ sung dự toán ngân sách năm 2022 để giao kế hoạch chi tiết vốn cho các dự án đầu tư công.

Hiện nay, theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong tổng số 176 nghìn tỷ đồng phân bổ cho đầu tư công có 3 nhóm. Thứ nhất là nhóm 183 dự án, tổng mức đầu tư khoảng 157 nghìn tỷ, hiện đã đầy đủ thủ tục đầu tư, Phó thủ tướng đề nghị Bộ Tài chính sớm thống nhất ý kiến để trình Thủ tướng quyết định giao vốn và “phải làm xong trong tuần này”.

Nhóm thứ hai gồm 79 dự án, tổng số vốn gần 15.000 tỷ, hiện đã có danh mục nhưng chưa có chủ trương đầu tư, Phó thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương nhanh chóng hoàn thiện các thủ tục theo quy định, phê duyệt chủ trương đầu tư, trên cơ sở đó Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp trình Chính phủ giao vốn chính thức.

Nhóm thứ ba có tổng mức khoảng 3.432 tỷ, Phó thủ tướng đề nghị các bộ ngành nhanh chóng thực hiện các thủ tục để Bộ Kế hoạch và Đầu tư xử lý theo quy định.

Bên cạnh đó, Phó thủ tướng đề nghị Ngân hàng Chính sách xã hội phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để có phương án huy động, bảo đảm đủ nguồn vốn triển khai chương trình. Ngân hàng Nhà nước tiếp tục nắm bắt tình hình, đẩy mạnh công tác thông tin truyền thông, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để triển khai giải ngân gói hỗ trợ lãi suất 2% đạt kết quả cao nhất. Bộ Tài chính chủ động, tính toán chi tiết các phương án để triển khai thực hiện đề án huy động nguồn lực khả thi và hiệu quả.